Symposium: Getuigenis in vertaling Gent, 28 november 2017

Op dinsdag 28 november 2017 organiseren onderzoeksgroepen CLIV (Centrum voor Literatuur in Vertaling -UGent en VUB), CERES (Centre for Reception Studies – KU Leuven) en CMSI (Cultural Memory Studies Initiative -UGent) samen met de Stichting Auschwitz een symposium over ‘Getuigenis in vertaling’. Het symposium zal plaatsvinden aan de vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie van de Universiteit Gent.

Het opzet van deze dag is om het belang, de impact en de ethische dimensie van vertaling te onderzoeken voor literaire en niet-literaire getuigenissen uit de 20e en 21e eeuw. De voertaal is het Nederlands, maar het bestudeerde corpus kan anderstalig zijn. Er is aandacht voor narratieven van vlucht en verdrijving in de context van oorlog of etnische zuivering, slavernij, politieke gevangenschap onder dictaturen, en onderdrukking in postkoloniale contexten.

Naast een keynote lecture en een panel van vertalers staat een reeks academische lezingen gepland rond het thema. Mogelijke invalshoeken zijn:
Vertaling, getuigenis en trauma Wat zijn de ethische implicaties van het vertalen van traumanarratieven? Welk ‘verlies’ wordt hier vertaald? Hoe kunnen we voorbij de ‘onvertaalbaarheid’ van trauma denken? Hoe kunnen we de relatie tussen de vertaler en de getuige begrijpen? Hoe wordt de passage de témoin gegarandeerd in vertaling? Wat is de relatie tussen secundaire getuigenis van literatuur (postmemory, maar ook kinderliteratuur) en de vertaling ervan? Kan de vertaler secondary witness zijn? Vertaling, getuigenis en maatschappij Wanneer, waarom en voor wie worden getuigenissen vertaald? Welke culturele of politieke factoren spelen mee? Hoe wordt de vertaling ontvangen? Welke functie krijgt de tekst in de doelcultuur? Hoe wordt de problematiek van de oorspronkelijke getuigenis geactualiseerd? In welke zin kan vertaling deel uitmaken van het maatschappelijke project van de getuigenis (een stem geven aan overlevenden of minderheden, onrecht aanklagen, politieke verandering bepleiten)? Welke rol spelen vertalers precies in de transmissie van de historische kennis of maatschappijkritiek die zit vervat in de getuigenis? Op welke manier kan vertaling ingezet worden om een dominant discours te versterken, en hoe kan het een vorm zijn van verzet tegen bepaalde instellingen of praktijken?

Abstracts (300 woorden) voor een lezing van 20 minuten in het Nederlands stuurt u ten laatste op 1 maart 2017 naar Anneleen.Spiessens@UGent.be. Vermeld duidelijk uw naam en academische affiliatie, en voeg een korte biografie toe (maximaal 150 woorden). Een selectie van papers wordt na peer review gebundeld in een thematisch dossier voor het vertaaltijdschrift Filter (VABB).
Organiserend comité: Elke Brems (KU Leuven), Ilse Logie (UGent), Désirée Schyns (UGent), Arvi Sepp (VUB/UAntwerpen), Anneleen Spiessens (UGent) en Tom Toremans (KU Leuven).

CONVOCATORIA

Las directoras del proyecto FWO
Vidas en traducción. Las paradojas de la escritura autobiográfica multilingüe hispanoamericana 1980-2015 // Lives in Translation. The Paradoxes of Spanish-American Multilingual Autobiographical Writing 1980-2015
Ilse Logie (UGent) y An Van Hecke (KULeuven) están en busca de candidato/as interesado/as en realizar una tesis doctoral en dicho marco.

DESCRIPCIÓN DEL PROYECTO

Desde finales del siglo XX asistimos a un auge espectacular de las prácticas culturales multilingües. En el presente proyecto se investigarán las complejas relaciones entre el multilingüismo literario y la construcción de la identidad en un conjunto de textos autobiográficos contemporáneos (1980-2015) escritos por autores provenientes del Cono Sur (Argentina y Chile) y de México. Tal como queda reflejado en escenas clave y en los paratextos de los ejemplos más paradigmáticos de este fenómeno, la lengua posee una dimensión existencial y hasta heurística: se torna el elemento ineludible para poner a funcionar la memoria del narrador, definir su identidad y su visión del mundo.

A partir de un estudio discursivo, narratológico y estilístico de los textos nos proponemos examinar el funcionamiento de algunos mecanismos y consecuencias del cambio lingüístico. Otro objetivo del proyecto es arrojar luz sobre ciertas evoluciones dentro del corpus. Si en la etapa inicial las obras que se articulan en torno a la extranjería como condición de escritura enfatizan sobre todo el carácter desgarrador del desplazamiento geográfico (exilio, migración) y de la conquista de una lengua que no es la propia, en una serie de textos más recientes la lengua extranjera aparece más bien como lugar de hospitalidad y como camino hacia la reconstitución identitaria. Esto demuestra que expresarse en una nueva lengua puede permitir un acercamiento a nuevas experiencias afectivas y dar paso a relaciones que no estén basadas en la homogeneidad y exclusividad ni lingüística ni comunitaria. Un análisis pormenorizado de las estrategias de representación del yo autobiográfico multilingüe permitirá asimismo determinar en qué medida los textos del corpus contribuyen a desnaturalizar el paradigma monolingüe que sigue predominando en la vida cultural y cuáles son las consecuencias de esta doble pertenencia para su inscripción en el campo literario.

PERFIL

El/la candidato/a al puesto de investigación doctoral debe haber obtenido (con excelentes resultados) una maestría en uno de los siguientes campos:
– estudios literarios
– traducción
– estudios latinoamericanos
– u otro título afín equivalente
Otros requisitos son:
– excelente conocimiento de español e inglés, tanto hablado como escrito
– el dominio del neerlandés y/o de otras lenguas implicadas en el proyecto (francés y/o portugués) será bienvenido
– haber escrito una tesina de maestría de orientación literaria
– tener disponibilidad para realizar estancias de investigación en Latinoamérica y/o Estados Unidos
Se esperan solicitudes, con un CV detallado y una carta de motivación, antes del 03/12/2016. Las entrevistas tendrán lugar en la UGent (Blandijnberg 2, 9000 Gent) durante la primera quincena de diciembre.
El contrato de becario FWO tiene una duración de cuatro años (01.01.2017-30.12.2020), con sede en la Universidad de Gante. El puesto abarca las siguientes responsabilidades: elaboración y redacción de una tesis doctoral (lo que implica hacer la formación doctoral correspondiente), colaboración en la organización de conferencias y en la edición de publicaciones.

Para más información y para el envío de solicitudes se puede contactar a la Prof. Ilse Logie:
Ilse.Logie@UGent.be

On Friday 16th December, KU Leuven University organises a one-day symposium on the theme of “Pseudotranslation: New Perspectives”. The symposium will take place at the Brussels campus of the KU Leuven (room 6306 (Paternosterzaal), Building Hermes 3). Three keynote speakers (Brigitte Rath – Ronald Jenn – Şehnaz Tahir Gürçağlar) will discuss the phenomenon of pseudotranslation from a variety of perspectives.

Apart from the keynote lectures, two workshops are also planned:
– The first will consist in an open discussion on questions relating to methodology, corpus, context, etc.
– The second will investigate opportunities for international projects and other forms of collaboration.

Registration deadline: 9th December 2016 (tom.toremans@kuleuven.be)

More information: see posterpseudotranslation and programmepseudotranslation

Maandag 14/11 van 14:30 tot ca. 17:00 in lokaal 120.046 (Blandijn, Gent): Paneldiscussie vertaaltheorie en –praktijk: de klassieken (UGent in samenwerking met CLIV).

Een centraal thema in de cursus “vertaaltheorie en –praktijk” is de vertaalbaarheid van klassieke teksten en de verschillende vertaalopties (in de ruimste zin van het woord) om met een klassieke tekst een modern publiek aan te spreken. De vraag is niet alleen hoe je een klassieke tekst naar een modern publiek kan vertalen, maar ook waarom en wat je daarmee wil bereiken. Als uitgangspunt voor de paneldiscussie werd de eerste strofe van het Pervigilium Veneris geselecteerd. Dit is de keuze van Patrick Lateur, die de discussie zal inleiden met een korte voorstelling van de tekst en zijn vertaling ervan – toen zijn debuutwerk als vertaler! De eerste vraag die aan de panelleden wordt gesteld is hoe zij, elk vanuit hun eigen perspectief, met deze tekst aan de slag zouden gaan.

De vijf panelleden:
Patrick Lateur (dichter-vertaler)
Nadia Sels (cultuurwetenschapster en recensente van vertalingen)
Wouter Vandenabeele ((folk-)violist en componist)
Bram Van Oostveldt (theaterwetenschapper)
Marjan Van Hillewaere (auteur van handboeken Latijn)

Iedereen van harte welkom! Wie achteraf graag mee natafelt, kan zich hiervoor aanmelden bij Berenice (berenice.verhelst@ugent.be).
Organisatoren: Berenice Verhelst, Wim Verbaal en Tim Noens

Gastdocent: Rudi Bekaert

Vrije Universiteit Brussel, 15 december 2016, 15-17u, lokaal D.2.14

William Cliff is een van onze belangrijkste Belgische dichters. Met zijn doorleefde en eigenzinnige œuvre wordt hij tot de grootste auteurs van de hedendaagse Franstalige literatuur gerekend, al geniet hij nog geen grote bekendheid. De dichter wil zich inschrijven in de traditie van het Franse vers. Hij streeft naar realisme in de poëzie, wil dat zijn werk toegankelijk is voor iedereen. Zijn soms ruwe taalgebruik en zijn ongewone thematiek die hij uit de alledaagsheid put, lijken op het eerste zicht te vloeken met de klassieke vormen en versmaten die hij hanteert. Hoe kan men deze  moderne ‘poète maudit’ het best vertalen? Wat zijn de belangrijkste stijlkenmerken van Cliff? Aan de hand van enkele voorbeelden van vertalingen in diverse talen wordt gekeken naar eventuele moeilijkheden die het vertaalwerk kan opleveren en gezocht naar mogelijke oplossingen. Volgens Umberto Eco moet de vertaler proberen bijna hetzelfde te zeggen. De kunst bestaat erin om dat zo goed mogelijk te doen.

Contact: Guy Vandermeulen (guy.vandermeulen@vub.ac.be) / Arvi Sepp (arvi.sepp@vub.ac.be)

Op woensdag 30 november vindt aan de Université Saint-Louis in Brussel een studiedag over literair vertalen in het vreemdetalenonderwijs plaats (Duits als vreemde taal). De studiedag wordt georganiseerd door Belgischer Germanisten- und Deutschlehrerverband (BGDV), Vrije Universiteit Brussel en Université Saint-Louis i.s.m. CLIV.

Inschrijvingen tot 15 november. Contact: Grazia Berger (grazia.berger@usaintlouis.be)

Meer info hier

Studiedag georganiseerd door het Centrum voor Literatuur in vertaling (Ugent/VUB) en de KANTL

18 november 2016, Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal-en Letterkunde, Koningstraat 18, B-9000 Gent.

Inschrijving mogelijk tot 14 november via deze link: http://kantl.be/agenda/nooteboom_in_vertaling

Cees Nooteboom geniet internationale bekendheid om zijn werk als prozaschrijver, veel minder om zijn poëtisch oeuvre, en ook in eigen land is door de jaren heen betrekkelijk weinig kritische aandacht besteed aan de dichter Nooteboom. Het is uitzonderlijk dat niet alleen zijn proza, maar ook zijn poëzie is vertaald in het Duits, Engels, Spaans, Frans en ook in het Italiaans. Hierbij gaat het niet om losse gedichten in tijdschriften, maar om bloemlezingen. Zelf heeft Nooteboom altijd gewezen op het belang van de poëzie in zijn schrijverschap en meermaals benadrukt dat poëzie in zijn ogen de kern van zijn werk vormt. Het schrijven van poëzie omspant bij hem ruim zestig jaar, dat wil zeggen de gehele duur van zijn scheppende activiteit: zijn eerste gedichten ontstonden toen hij aan zijn eerste roman werkte, Philip en de anderen. Er is nog weinig onderzoek verricht naar Nooteboom als dichter en nog minder naar zijn poëzie in vertaling en de receptie ervan. Met deze studiedag, die wordt georganiseerd door het Centrum voor Literatuur in Vertaling (Ugent/VUB) en de KANTL, willen we hierin verandering brengen en het Nooteboom-onderzoek verruimen.

Tijdens het academische deel van het programma zal Susanne Schaber (redacteur bij uitgeverij Suhrkamp van het Verzameld Werk van Cees Nooteboom in het Duits) een lezing geven over thema’s en motieven in de lyriek van Nooteboom. Ton Naaijkens (Universiteit Utrecht) zal een vertaalwetenschappelijke benadering geven van het vertalen van poëzie, Pawel Zajas (Adam Mickiewicz University Poznán, Polen) zal spreken over de vroege receptie van Nootebooms poëzie in Duitse vertaling. Esther Op de Beek (universiteit Leiden), Yves T’Sjoen (universiteit Gent) en Stéphanie Vanasten (Université catholique de Louvain) zullen verschillende aspecten belichten van Nooteboom als redacteur (van de poëzierubriek van het tijdschrift Avenue) en vertaler van poëzie (van onder anderen Shelley, Borges, Ungaretti, Wallace Stevens, Neruda). Het laatste luik van het academische deel tenslotte zal gewijd zijn aan lezingen over de poëzie van Nooteboom in vertaling door Jane Fenoulhet (University College London) en Stefaan Evenepoel (Universiteit Gent). De dag wordt afgesloten met een forumdiscussie met de auteur (o.v.) en zijn vertalers in het Duits (Ard Posthuma),Engels (David Colmer), Frans (Philippe Noble), en Russisch (Irina Michajlova) over de vertaling van zijn poëzie.

Het colloquium sluit aan op een reeks eerder georganiseerde studiedagen in Gent georganiseerd door leden van de onderzoeksgroep Cultuur in Vertaling van de toenmalige Faculteit Toegepaste Taalkunde (Hogeschool Gent). In 2003 Cees Nooteboom en zijn vertalers, in 2006 Erwin Mortier en zijn vertalers en in 2012 Arnon Grunberg en zijn vertalers (in samenwerking met KANTL).

Flyer met het programma: Flyer Cees Noteboom

PhD fellowship in Latin-American Translation Studies

Op donderdag 30 juni en vrijdag 1 july vinden de platformdagen over het parcours van Nederlands boek in het buitenland aan de Univrsiteit van Münster (WWU) plaats. Het programma bestaat uit drie delen: donderdagnamiddag (30 juni) een Duits gedeelte voor breder publiek, donderdagavond een Nederlandse avond met Tommy Wieringa en drie vertalers, vrijdag (1 juli) een Nederlands gedeelte met lezingen en onderzoekspresentaties.

Toegang tot het colloquium is vrij.

Deelnemers aan de platformdag op vrijdag worden verzocht zich voor 24 juni per mail aan te melden: r.northoff@gmx.de

Voor het volledige programma zie: Programma Platformdagen WWU

7-8 February, 2017

Conference website: https://www.cliv.be/en/retranslationincontext3/

Call for Papers

See French below/Voir plus bas pour le français

Retranslation is commonly associated with a dual focus: “the act of translating a work that has previously been translated into the same language” and “the result of such an act, i.e. the retranslated text itself” (Tahir Gürçağlar 2009, 233). The activity and its products have constituted a considerable share of the global translation market since the Middle Ages. Canonical literary works as well as religious, political, and philosophical texts have always been translated and retranslated into several languages, and this is clearly still the case in many cultures. However, in spite of the large corpus of retranslations that may thus be available for research purposes, the field has only recently developed into a serious topic of inquiry in the context of Translation Studies. Academic discussion of the retranslation of literary works was actually initiated in 1990, when Bensimon and Berman edited a special issue of Palimpsestes on ‘Retraduire’, in which they raised some of the central research topics of what was later coined Retranslation Theory (cf. Brownlie 2006). The phenomenon has steadily attracted research attention in recent years, with the entry ‘Retranslation’ being added to the second edition of the Routledge Encyclopedia of Translation Studies in 2009 and Koskinen & Paloposki’s chapter in the Handbook of Translation Studies (2010). More recently, Deane-Cox (2014) devoted a monograph to the topic of literary retranslation and also Target published a special issue on “Voice in Retranslation” in 2015, edited by Alvstad and Assis Rosa.

Building on the young tradition of Retranslation in Context conferences organized at Boğaziçi University, Istanbul, (December 2013 and November 2015), we are delighted to announce the Retranslation in Context III Conference (RiC3), to be held at Ghent University (Belgium) on 7^th and 8^th February 2017.

As was correctly highlighted by Paloposki and Koskinen (2010, 30-31), retranslation is “a field of study that has been touched from many angles but not properly mapped out, and in which there exist a number of intuitive assumptions which have not been thoroughly studied.” The aim of the third RiC conference is to bring together researchers with multidisciplinary backgrounds in order to collect a more comprehensive body of material on retranslation and develop a profound understanding of the processes behind the decision to retranslate. We welcome cases studies on different aspects of retranslation, as well as more methodological approaches. The findings of practice-based research will be confronted with theoretical insights.

Themes that are still insufficiently researched in Translation Studies include the history of literary retranslation and its relationship to the history of literary translation, the role of the different agents involved and the importance of retranslation in the canonization process of world literature. A number of different motives for retranslation have been defined, but some of them (e.g. ageing) lack empirical underpinning. Data are also lacking on the cost-effectiveness of publishers’ investments in retranslations of literary works and on readers’ appreciation of the (expected) improvement. Specific research into the reception of retranslated works could shed some light on that question. In a number of cases translators decide to self-retranslate a text: how is this reflected in the paratext and to what extent is the translator willing to ‘correct’ his/her own translation? Also a number of macro-level issues invite further reflection: do central and peripheral literary systems adopt different policies toward retranslation? Are retranslations fundamentally different from earlier translations, or would it be more accurate to regard them as revisions, and how is this related to questions of authorship and plagiarism?

While research into retranslation has primarily focussed on literary translation, the conference aims at including a range of different genres to broaden the concept. Political and philosophical discourse as well as media discourse actively shape our cultures and mindsets. These types of discourse actively circulate in translation, but they are also sensitive to different kinds of manipulation and censorship prompting the need for retranslation.

We welcome contributions for 20-minute papers addressing any aspects of the above themes. Topics may include, but are not limited to the following:

• Retranslation history and canon(ization)
• Motives for retranslation (ageing, ideology, …)
• Reception of retranslations
• Self-retranslation
• Retranslation in the literary system (centre vs. periphery)
• Retranslation ethics (authorship, plagiarism, copyright)
• Retranslation of historical, political, philosophical texts
• Retranslation of media (including film, music, theatre)

References:

Alvstad, C., Assis Rosa, A. (2015). “Voice in retranslation. An overview and some trends.” Target 27 (1), 3-24.

Bensimon, P. (1990). “Présentation.” Palimpsestes 4, ix–xiii.

Berman, A. (1990). “La Retraduction comme espace de traduction.” Palimpsestes 4, 1–7.

Brownlie, S. (2006). “Narrative theory and retranslation theory.” Across Languages and Cultures 7 (2), 145-170.

Deane-Cox, S. (2014). Retranslation. Translation, Literature and Reinterpretation. London/New Delhi/New York/Sydney: Bloomsbury.

Koskinen, K., Paloposki, O. (2010). “Retranslation.” In Y. Gambier, L. van Doorslaer (eds) Handbook of Translation Studies, Volume 1. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 294–298.

Paloposki, O., Koskinen, K. (2010). “Reprocessing texts. The Fine Line between Retranslating and Revising.” Across Languages and Cultures 11 (1), 29-49.

Tahir Gürçağlar, Ş. (2009). “Retranslation.” In M. Baker, G. Saldanha (eds) Routledge Encyclopedia of Translation Studies. Second edition. London/New York: Routledge, 233-236.

 Organizing Institutions:

Free University of Brussels (VUB)
Ghent University (UGent)
Centre for Literature in Translation (CLIV)
The Centre for Literature in Translation is an interuniversity research group, affiliated to both the Free University of Brussels (VUB) and Ghent University (see https://www.cliv.be).

Working Languages: English, French and Dutch

Invited speakers:

Özlem Berk Albachten (Boğaziçi University)
Kaisa Koskinen (University of Eastern Finland)
Outi Paloposki (University of Turku)

Organizing Committee:

Sonja Lavaert (VUB)
Arvi Sepp (VUB & UAntwerpen)
Yves T’Sjoen (UGent)
Piet Van Poucke (UGent)

Scientific Committee:

Özlem Berk Albachten (Boğaziçi University)
Cecilia Alvstad (CLIV, University of Oslo)
Alexandra Assis Rosa (University of Lisbon)
Michael Boyden (CLIV, Uppsala University)
Sharon Deane-Cox (University of Edinburgh)
Philippe Humblé (CLIV, Free University of Brussels)
Natalia Kaloh Vid (CLIV, University of Maribor)
Kaisa Koskinen (University of Eastern Finland)
Ilse Logie (CLIV, Ghent University)
Eric Metz (Universiteit van Amsterdam)
Reine Meylaerts (KULeuven)
Outi Paloposki (University of Turku)
Şehnaz Tahir Gürçağlar (Boğaziçi University)
Andrew Samuel Walsh (Universidad Pontificia de Comillas, Madrid)
Patricia Willson (CLIV, University of Liège)

Please send abstracts of no more than 300 words, in English, French or Dutch, including a short bio note (max. 150 words) to retranslation@UGent.be by 1 July, 2016.

Notification of acceptance: 1 August, 2016.

Please note there will be a conference fee of 100 Euro.

A publication of the proceedings with selected contributions is planned.

Paul Bensimon et Anoine Berman avaient en 1990 consacré un numéro de la revue Palimpsestes à la thématique du “Retraduire”, en y abordant d’emblée un certain nombre de topiques de ce qui relève désormais de la “théorie de la retraduction” ou “Retranslation Theory” (cf. Brownlie 2006). Le concept de retraduction se comprend dans sa double acception qui recouvre d’une part l’acte consistant à traduire un texte qui a déjà été traduit antérieurement dans une même langue et d’autre part le résultat de cet acte, le texte retraduit à proprement parler (Tahir Gürçağlar 2009, 233). Le phénomène est révélateur de l’enjeu traductif et se pratique partout dans le monde : depuis toujours les “classiques” littéraires, mais aussi de nombreux textes religieux, politiques ou philosophiques ont dans bien des cultures et bien des langues fait l’objet de traductions se superposant les unes aux autres. Quoique les matériaux existants soient abondants, la traductologie ne s’est penchée que récemment sur l’existence de la retraduction qui désormais intrigue les chercheurs. L’entrée “Retranslation“, absente encore dans sa première édition de 1998, a fait son apparition en 2009 dans la Routledge Encyclopedia of Translation Studies et Koskinen & Paloposki sont les auteurs d’un chapitre sur la retraduction dans le Handbook of Translation Studies (2010). Plus récemment encore, Deane-Cox (2014) a consacré une monographie au phénomène dans le champ de la traduction littéraire. La revue Target a quant à elle publié un numéro spécial intitulé “Voice in Retranslation” (2015), sous la rédaction de Alvstad et Assis Rosa.

Sous l’intitulé Retranslation in Context, deux conférences internationales tenues à l’université du Bosphore (Boğaziçi University) à Istanboul en décembre 2013 et novembre 2015 ont en outre mis la retraduction à l’ordre du jour. Le présent appel à contributions s’inscrit dans la lignée de ces rencontres internationales qui se poursuivront dans le cadre d’un troisième colloque (RiC3) sur la retraduction, mais cette fois à l’université de Gand en Belgique néerlandophone.

Paloposki et Koskinen (2010, 30-31) ont fort justement constaté que si le phénomène de la retraduction avait été abordé sous plusieurs angles, il n’avait jamais encore été circonscrit avec précision et bien des assertions concernant cette problématique reposent encore trop souvent sur des observations intuitives. La présente initiative a pour objectif de permettre aux chercheurs en traductologie d’appréhender la retraduction par le biais d’approches multidisciplinaires qui permettront par l’étude des matériaux collectés de mieux cerner la problématique du processus qui consiste à envisager la retraduction d’un texte déjà traduit. Les contributions attendues se concentreront par exemple sur les différents aspects de la retraduction dans des études de cas, mais peuvent aussi s’étendre sur des considérations d’ordre méthodologique. Les analyses de cas concrets seront ainsi confrontés aux hypothèses théoriques qui peuvent en être induites.

Il reste entre autres à explorer toute l’histoire de la retraduction et ses interactions avec l’histoire de la traduction tout court ou encore le rôle des différents agents qu’implique le processus de retraduction dans la mise en place du canon de la litérature mondiale. Un certain nombre de motivations qui entraînent la retraduction ont été répertoriées, mais certains de ces facteurs (comme le vieillissement) n’ont guère fait l’objet d’études empiriques systématiques. Nous ignorons aussi dans quelle mesure il peut être question de progrès en matière de retraduction et si des études de réception peuvent démontrer ou non si ces progrès sont perçus par le public auquel les textes sont destinés. Il existe ainsi des cas de traducteurs qui, insatisfaits d’une première mouture, reviennent sur leur travail et s’en expliquent dans des paratextes. A un niveau plus général, dans un contexte de rapports de force entre cultures, il est légitme de se demander si les systèmes de littérature prépihérique présentent une autre politique de retraduction que la politique éditoriale des cultures dominantes. Il demeure intrigant de cerner en outre en quoi les versions antérieures diffèrent des retraductions plus tardives. Et faut-il parler dans certains cas de révision plutôt que de retraduction ? Qu’en est-il enfin des questions d’attribution et de plagiat ? Autant de champs qui restent à explorer.

Sans doute le domaine où la retraduction est le plus immédiatement prise en considération est-il celui de la littérature, mais la conférence désire élargir le débat en impliquant dans son champ d’activités les discours philosophiques, politiques ou médiatiques qui sont bien souvent déterinants dans la longue durée et la mise en place des structures profondes d’une civilisation. Traductions et retraductions gardent en outre souvent la trace de manipulations ou de stratégies de censure qui révèlent une communication complexe entre cultures.

Les contributions aborderont par conséquent sans exclusive tous les thèmes qui touchent à la retraduction, et en particulier :

• L’histoire de la retraduction et le canon littéraire
• Les motifs qui incitent à la retraduction (viellissement, idéologie,….)
• Réception et retraduction
• Auto-retraduction
• La retraduction dans le système des rapports de force littéraires (centre et pépiphérie)
• L’éthique de la retraduction (attribution, plagiat, copyright)
• La retraduction de textes historiques, philosophiques, politiques
• La retraduction de textes médiatiques

Bibliographie indicative :

Alvstad, C., Assis Rosa, A. (2015). “Voice in retranslation. An overview and some trends.” Target 27 (1), 3-24.

Bensimon, P. (1990). “Présentation.” Palimpsestes 4, ix–xiii.

Berman, A. (1990). “La Retraduction comme espace de traduction.” Palimpsestes 4, 1–7.

Brownlie, S. (2006). “Narrative theory and retranslation theory.” Across Languages and Cultures 7 (2), 145-170.

Deane-Cox, S. (2014). Retranslation. Translation, Literature and Reinterpretation. London/New Delhi/New York/Sydney: Bloomsbury.

Koskinen, K., Paloposki, O. (2010). “Retranslation.” In Y. Gambier, L. van Doorslaer (eds) Handbook of Translation Studies, Volume 1. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 294–298.

Paloposki, O., Koskinen, K. (2010). “Reprocessing texts. The Fine Line between Retranslating and Revising.” Across Languages and Cultures 11 (1), 29-49.

Tahir Gürçağlar, Ş. (2009). “Retranslation.” In M. Baker, G. Saldanha (eds) Routledge Encyclopedia of Translation Studies. Second edition. London/New York: Routledge, 233-236.

Institutions organisatrices :

Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Universiteit Gent (UGent)
Centre en Littérature et Traduction (CLIV)
Le Centre en Littérature et Traduction est un groupe interuniversitaire de recherche associant des chercheurs de la Vrije Universiteit Brussel (VUB) et de l’Universiteit Gent (UGent) (voir https://www.cliv.be).

Site web de la conférence : https://www.cliv.be/en/retranslationincontext3/

Langues de travail : anglais, français et néerlandais

Conférenciers invités :

Özlem Berk Albachten (Boğaziçi University)
Kaisa Koskinen (University of Eastern Finland)
Outi Paloposki (University of Turku)

Comité organisateur :

Sonja Lavaert (VUB)
Arvi Sepp (VUB & UAntwerpen)
Yves T’Sjoen (UGent)
Piet Van Poucke (UGent)

Comité scientifique :

Özlem Berk Albachten (Boğaziçi University)
Cecilia Alvstad (CLIV, University of Oslo)
Alexandra Assis Rosa (Universidade de Lisboa)
Michael Boyden (CLIV, Uppsala University)
Sharon Deane-Cox (University of Edinburgh)
Philippe Humblé (CLIV, Vrije Universiteit Brussel)
Natalia Kaloh Vid (CLIV, University of Maribor)
Kaisa Koskinen (University of Eastern Finland)
Ilse Logie (CLIV, Universiteit Gent)
Eric Metz (Universiteit van Amsterdam)
Reine Meylaerts (KULeuven)
Outi Paloposki (University of Turku)
Şehnaz Tahir Gürçağlar (Boğaziçi University)
Andrew Samuel Walsh (Universidad Pontificia de Comillas, Madrid)
Patricia Willson (CLIV, Université de Liège)

Prière d’envoyer un résumé (max. 300 mots en anglais, français ou néerlandais) de votre contribution (dont la version définitive ne devra pas excéder 20 minutes) ainsi qu’une brève notice biographique (max. 150 mots) en un seul document à retranslation@UGent.be .

Date limite : le 1er juillet 2016.

Notification aux auteurs des propositions : 1er août 2016.

Veuillez noter qu’il sera demandé € 100 de frais de participation à la conférence.

Les organisateurs de la conférence ont prévu une publication des contributions.